ʻO Hagia Sophia: ka moʻolelo kupaianaha o kahi hale hōʻikeʻike ma Istanbul
ʻO ka Hagia Sophia kekahi o nā kia hoʻomanaʻo nui o ka mōʻaukala, i hiki ke ola a hiki i ke kenekulia 21 a i ka manawa like ʻaʻole e nalo i ka hanohano a me ka ikaika ma mua, kahi paʻakikī e wehewehe. I ka manawa o ka luakini nui loa ma Byzantium, a laila lilo i mosque ma Istanbul. ʻO kēia kekahi o nā mea liʻiliʻi i ka honua kahi, a hiki i Iulai 2020, pili pū kekahi mau hoʻomana ʻelua i ka manawa hoʻokahi - ʻo Islam a me ka hoʻomana Kalikiano.
Kāhea ʻia ka hale pule ka walu o ka pūʻiwa o ka honua, a, ʻoiaʻiʻo, i kēia lā ʻo ia kekahi o nā wahi i kipa nui ʻia ma ke kūlanakauhale. He waiwai nui ko ka kia hoʻomanaʻo, no laila ua hoʻokomo ʻia i ka papa inoa moʻomeheu UNESCO. Pehea i hiki ai i kahi mosaic Kristiano paʻakikī ke noho pū me ka palapala ʻAlapia? ʻO ka moʻolelo kupaianaha o ka Hale Pule Hagia Sophia (ka Hale Pule Nui ma mua) ma Istanbul e haʻi mai iā mākou e pili ana i kēia.
Moʻolelo pōkole
Ua hala kekahi manawa e kūkulu i ka hale pule nui o St. Sophia a make ʻole ia i ka manawa. ʻO nā hale pule ʻelua i kūkulu ʻia ma ke kahua o ka heiau o kēia mau lā, kū no kekahi mau makahiki wale nō, a ua luku ʻia nā hale ʻelua e nā ahi nui. Ua hoʻomaka hou ʻia ke kolu o ka hale pule i ke kenekulia 6 i ke au o ka mōʻī Byzantine ʻo Justinian I. Ma mua o 10 tausani mau kānaka i komo i ke kūkulu ʻana i ka hale, kahi i hiki ai ke kūkulu i kahi heiau o ia pālākiō i loko o ʻelima mau makahiki wale nō. ʻO ka Hagia Sophia ma Constantinople no hoʻokahi milenio holoʻokoʻa i noho mau i ka hale pule Karistiano nui ma ka Byzantine Empire.
I ka makahiki 1453, ua hoʻouka kaua ʻo Sultan Mehmed the Conqueror i ke kapikala o Byzantium a hoʻokau iā ia, akā ʻaʻole ia i luku i ka hale pule nui. Ua pīhoihoi ka mōʻī Ottoman e ka nani a me ka pālākiō o ka basilica a hoʻoholo ʻo ia e hoʻolilo iā ia i mosque. No laila, ua hoʻohui ʻia nā minareta i ka hale pule ma mua, ua kapa hou ʻia ʻo Aya Sofya a no nā makahiki 500 i lawelawe ʻia ma ke kūlanakauhale nui i nā Ottomans. He mea nui ia ma hope, ua lawe nā mea kākau Ottoman i ka Hagia Sophia ma ke ʻano he hiʻohiʻona i ke kūkulu ʻana i nā luakini Islam kaulana e like me Suleymaniye a me ka Blue Mosque ma Istanbul. No ka wehewehe kikoʻī o ka hope, e ʻike i kēia ʻaoʻao.
Ma hope o ka hoʻokaʻawale ʻana o ka Ottoman Empire a me ka hiki ʻana i ka mana o Ataturk, hoʻomaka ka hana i ka hoʻihoʻi hou ʻana o nā mosaic Christian a me nā frescoes ma Hagia Sophia, a ma 1934 ua hāʻawi ʻia i ke kūlana o kahi hale hōʻikeʻike a me kahi kia hoʻomanaʻo o ka hoʻolālā Byzantine, a lilo ia i hōʻailona o ka noho pū ʻana o ʻelua mau hoʻomana nui. I nā makahiki he 20 i hala aku nei, ua waiho pinepine nā hui kūʻokoʻa i Turkey e pili ana i nā pilikia o nā hoʻoilina o ka mōʻaukala e hoʻihoʻi i ke kūlana o kahi mosque i ka hale hōʻikeʻike. A hiki i Iulai 2020, pāpā ʻia e mālama i nā lawelawe Muslim i loko o nā paia o ka paʻakikī, a ua ʻike ka nui o nā poʻe haipule i kēia hoʻoholo ʻana i ka hōʻeha i ke kūʻokoʻa o ka hoʻomana.
ʻO ka hopena, ma Iulai 10, 2020, ua hoʻoholo nā luna i ka hiki ke mālama i nā pule no nā Mahometa. I ka lā like, ma hope o ke kauoha a ka Pelekikena Pelekikena ʻo Erdogan, ua lilo ʻo Aya Sofya i mosque.
Heluhelu pū kekahi: ʻO Suleymaniye Mosque kahi luakini kaulana Islam i Istanbul.
Hoʻonohonoho hale a me nā mea hoʻonani o loko
ʻO ka Hagia Sophia Mosque (Hale Pule Nui) ma Turkey kahi basilica huinahā like o nā kinikini me ʻekolu mau nawa, i ka ʻaoʻao komohana kahi ʻelua mau vestibule. ʻO ka lōʻihi o ka luakini he 100 mau mika, ʻo ka laulā he 69.5 mau mika, ʻo ke kiʻekiʻe o ka dome he 55.6 mika, a me ke anawaena he 31 mika. ʻO ka mea nui no ke kūkulu ʻana i ka hale he kinikini, akā ua hoʻohana ʻia hoʻi ka palolo māmā a me nā pōhaku one. I mua o ke alo o Hagia Sophia, aia kahi pā hale me kahi punawai ma waenakonu. A ʻeiwa mau puka e alakaʻi i ka hale hōʻikeʻike ponoʻī: i ka wā kahiko, ʻo ka mōʻī wale nō ka mea hiki ke hoʻohana i ka mea kikowaena.
Akā no ka mea hanohano o ka hale pule ke nānā aku ma waho, nā mea hana maoli o ka hoʻolālā i loko o kāna kāhiko o loko. ʻO nā lumi o ka basilica he ʻelua mau keena (ma luna a ma lalo), hana ʻia i ke kinikini, lawe ʻia mai i Istanbul mai Roma. Ua hoʻonani ʻia ka papa haʻahaʻa me nā kolamu 104, a me ka pae kiʻekiʻe - 64. ʻAneʻane hiki ʻole ke loaʻa kahi ʻāpana i ka hale pule i kāhiko ʻole ʻia. Hōʻike ka loko i nā frescoes, mosaics, nā kālā a me nā uhi gula, terracotta a me nā mea niho ʻelepani. Aia kekahi kaʻao i hoʻomaka mua ʻo Justinian e hoʻonaninani i ka hoʻonaninani o ka luakini i ke gula, akā hoʻohilahila ʻia nā mea kilokilo iā ia, e wānana ana i nā manawa o ka ʻemepela ʻilihune a me nā kuko i haʻalele ʻole i kahi kihi o ia ʻano hale nani.
ʻO nā waiwai nui i ka hale pule nā Byzantine mosaics a me nā frescoes. Mālama maikaʻi ʻia lākou, ma muli o ka nui o nā Ottomans i hele mai i Constantinople i paʻi wale i nā kiʻi Kalikiano, a laila pale i ko lākou luku. Me ke ʻano o ka naʻi aupuni Tureke ma ke kapitala, ua hoʻopiha ʻia ka loko o ka luakini me ka mihrab (kahi ʻano Muslim o ke kuahu), kahi pahu o sultan a me ka minbar marble (kahi pulp i kahi mosque). ʻO nā kuʻuna hoʻi no nā ihoiho Kalikiano i waiho i loko o ka hale, kahi i kuapo ʻia e nā ipukukui mai nā ipukukui.
I ka mana maoli, ua hoʻomālamalama ʻia ʻo Aya Sofya ma Istanbul e nā puka aniani 214, akā i ka hala ʻana o ka manawa, ma muli o nā hale hou aʻe i loko o ka hale haipule, 181 wale nō o lākou i koe. ʻO ka lono i kēlā me kēia manawa ke helu ʻia, ʻaʻole i ʻike ʻia nā puka hou ma mua. Ma lalo o ka ʻāpana o ka hale, ua loaʻa nā ala o ka honua, ua hoʻopiha ʻia me ka wai o ka wai. I loko o kekahi o nā noiʻi ʻana o ia mau tunnels, ua loaʻa i nā ʻepekema kahi ala huna e alakaʻi ʻia ana mai ka hale pule a i kekahi wahi kaulana kaulana o ʻIstanbul - Topkapi Palace. ʻO nā mea kāhiko a me nā koena kanaka i loaʻa pū ma aneʻi.
Nui ka waiwai o nā mea hoʻonaninani i ka aneane hiki ʻole ke wehewehe pōkole iā ia, ʻaʻole kahi kiʻi o ka Hagia Sophia ma Istanbul i hiki ke hōʻike i ka lokomaikaʻi, ka lewa a me ka ikehu i loko o kēia wahi. No laila, e kipa aku i kēia hoʻomanaʻo hoʻomanaʻo mōʻaukala a ʻike iā ʻoe iho i kona nui.
Pehea e hiki ai i laila
Aia ka Hagia Sophia ma Sultanahmet Square, ma ka moku kahiko o Istanbul i kapa ʻia ʻo Fatih. ʻO ka mamao mai Ataturk Airport a hiki i ka mea hoʻokipa he 20 km. Inā ʻoe e hoʻolālā e kipa koke i ka luakini i ka hōʻea ʻana i ke kūlanakauhale, a laila hiki iā ʻoe ke hele i kahi me ke kaʻaahi a i ʻole nā kaʻa lehulehu, i hōʻike ʻia e ka metro a me ke kaʻa kaʻa.
Hiki iā ʻoe ke hele pololei i ka metro mai ka hale mokulele, e pili ana i nā hōʻailona like. Pono ʻoe e lawe i ka laina M1 a haʻalele i ke kahua Zeytinburnu. ʻO ka uku e 2.6 tl. Ma hope o ka puka ʻana i lalo o ka subway, pono ʻoe e hele wāwae iki ma mua o hoʻokahi kilomita i ka hikina ma ke alanui Seyit Nizam, kahi e kū ai ke kaʻa kaʻaahi o ka laina T 1 Kabataş - Bağcılar (uku no kēlā me kēia huakaʻi 1.95 tl). Pono ʻoe e haʻalele ma ke kū ʻo Sultanahmet, a ma 300 mau mika wale nō ʻoe e ʻike ai iā ʻoe iho ma ka hale pule.
Inā ʻoe e hele ana i ka luakini ʻaʻole mai ke kahua mokulele, akā mai kekahi wahi ʻē aʻe i ke kūlanakauhale, a laila i kēia hihia pono ʻoe e kau ma ka laina kaʻaahi T 1 a iho i lalo ma ke kū ʻo Sultanahmet.
Ma kahi memo: Ma ka moku hea ʻo Istanbul e aho no kahi mākaʻikaʻi e noho no kekahi mau lā.
Hoʻohālikelike i nā kumukūʻai noho me ka hoʻohana ʻana i kēia palapala
ʻIke kūpono
- Kahi kikoʻī: Sultanahmet Meydanı, Fatih, stanstan, Türkiye.
- Uku komo: manuahi.
- Hiki ke ʻike ʻia ka papa pule ma ka pūnaewele: namazvakitleri.diyanet.gov.tr.
Nā ʻōlelo aʻoaʻo pono
Inā ʻoe e hoʻolālā e kipa iā Hagia Sophia ma Istanbul, e nānā pono i nā ʻōlelo a ka poʻe mākaʻikaʻi i kipa mai ma aneʻi. ʻO mākou, ma ke ʻano, ua hoʻopaʻa i nā loiloi o nā huakaʻi, ua hōʻuluʻulu i kā mākou mau ʻōlelo aʻoaʻo kiʻekiʻe loa:
- ʻOi aku ka maikaʻi e hele i ka mea hoʻopio e 08: 00-08: 30 i ke kakahiaka. Ma hope o 09:00, aia nā lālani lōʻihi ma ka hale pule, a kū i ke ākea, keu hoʻi i ke kiʻekiʻe o ke kauwela kau, luhi loa.
- Inā, ma kahi o Hagia Sophia, hoʻolālā ʻoe e kipa i nā wahi kiʻi ʻē aʻe o ʻIstanbul me kahi puka komo uku, a laila ʻōlelo mākou iā ʻoe e kūʻai i kahi kāleka hale hōʻikeʻike kūikawā, aia wale nō i loko o ke kūlanakauhale nui. ʻO kona kumukūʻai he 125 tl. ʻAʻole mālama kēlā kālā iā ʻoe i ke kālā, akā pale pū i nā lālani lōʻihi i ka wā kūʻai.
- Wehe i kou kāmaʻa ma mua o ka hehi ʻana i ke kapeta.
- Hōʻalo i ke kipa ʻana i ka mosque ma nā pule (5 mau manawa i ka lā), keu hoʻi i ke awakea o ka Pōʻalima.
- ʻAe ʻia nā wahine e komo iā Hagia Sophia e kau ana i nā pale poʻo. Hiki iā lākou ke hōʻaiʻē ʻole ʻia ma ka puka komo.
- Hiki ke kiʻi i ke kiʻi o ka hoʻonaninani o loko o ka hale, akā ʻaʻole pono ʻoe e paʻi i nā kiʻi o ka poʻe e pule ana.
- E lawe pono i ka wai me ʻoe. Nui ka wela ma ʻIstanbul i nā mahina kau wela, no laila ʻaʻole hiki iā ʻoe ke hana me ka ʻole o ka wai. Hiki ke kūʻai ʻia i ka wai ma ka panalāʻau o ka hale pule, akā e uku ʻia ia i nā manawa he nui aku.
- Hōʻike ka poʻe mākaʻikaʻi i kipa aku i ka hale hōʻikeʻike i ka hoʻokaʻawale ʻana ma mua o ʻelua mau hola no ka mākaʻikaʻi ʻana iā Hagia Sophia.
- Paipai mākou e hoʻolimalima i kahi alakaʻi e kipa ai i ka hale pule i hiki. Hiki iā ʻoe ke loaʻa i kahi alakaʻi e ʻōlelo Lūkini ma ka puka kūpono. He kumukūʻai kā kēlā me kēia o lākou, akā ma Turkey hiki iā ʻoe ke hoʻolimalima mau.
- Inā ʻaʻole ʻoe makemake e hoʻolilo kālā ma ke alakaʻi, a laila kūʻai i kahi alakaʻi leo, a inā ʻaʻole kūpono kēia koho iā ʻoe, a laila ma mua o ke kipa ʻana i ka hale pule nui, e nānā i kahi kiʻi ʻoniʻoni kikoʻī e pili ana iā Hagia Sophia mai National Geographic.
- Kūkala kekahi poʻe huakaʻi i ke kipa ʻana i ka luakini i ke ahiahi, no ka mea, e like me kā lākou, i ke ao wale nō ke ʻike piha i nā kikoʻī o loko.
Huahana
He kānalua ʻo Hagia Sophia i kahi mea pono e ʻike ʻia ma Istanbul. A me ka hoʻohana ʻana i ka ʻike a me nā ʻōlelo aʻoaʻo mai kā mākou ʻatikala, hiki iā ʻoe ke hoʻonohonoho i kahi huakaʻi kūpono loa a loaʻa ka mea nui mai ka hale hōʻikeʻike.